Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından “Resimli Türkiye Florası Projesi” kapsamında “Bitki Çizim Kursu” atölye çalışması yapıldı. Atölyede Türkiye’de bulunan tüm bitkileri çizimleri ile birlikte kapsayan birinci eser olma özelliği taşıyan ‘Resimli Türkiye Florası’ kitabının içerisinde yer alacak olan bitki çizimlerine yönelik çalışmalar gerçekleştirildi.
Çok sayıda kültür bitkisinin gen merkezinin Türkiye olduğunu söyleyen EÜ Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım, “Bitki çizim kurusunda; 30 ciltlik ‘Resimli Türkiye Florası’ kitaplarına bitki florasını çizmek için başta İzmir olmak üzere etraf vilayetlerde ikamet eden ressamların da takviyesini alarak bilimsel bitki ressamlığının gelişimini ve yaygınlaşmasını sağlamak amaçlandı. Bilindiği üzere Türkiye bitki çeşitliliği bakımından dünyanın en varlıklı ülkelerinden biridir. Geçmişten günümüze ülkemizdeki jeolojik, jeomorfolojik, topoğrafik ve iklimsel değişim süreçlerinin yansıması, günümüzde ülkemizde çok güçlü bir floranın bizlere miras kalmasını sağlamıştır. Aktüel datalara baktığımızda 11 bin 700 civarında taksonun ve bu taksonlardan 4 bini aşan sayısının ülkemize has, endemik taksonlar olduğunu düşünürsek, ne kadar büyük bir ulusal servete sahip olduğumuza bir örnek vermiş olabiliriz. Son çeyrek yüzyılda bahis biyolojik çeşitlilik, genetik çeşitlilik, bitki genetik kaynakları kapsamında farklı bir boyut kazanmıştır. Hususa ait çalışmalar 1990’lı yılların başında sürat kazanmış ve ülkemiz genelinde yaygınlaşmıştır. Çok sayıda kültür bitkisinin gen merkezinin ülkemiz olması ya da ülkemizin gen merkezleri içerisinde yer alması Türkiye florasına olan ilgiyi farklı bir boyuta taşımıştır. Bu yeni durum Türkiye florasının, yeni yaklaşımlar çerçevesinde, tekrar yazılmasını da gündeme getirmiştir” dedi.
“Milli sonları kapsayan birinci Türkçe eser”
Hem bilim dünyasına hem de halka çok değerli ve büyük bir hizmet sunulacağını söyleyen Prof. Dr. Hasan Yıldırım, “Resimli Türkiye Florası”, ulusal sonları kapsayan birinci Türkçe eserdir. Böylelikle en temel doğal varlığımız olan bitki çeşitliliği hakkında Türk halkını, lisan mahzuru olmadan, direkt bilgilendirme imkânı sağlanması, ülkemiz bitkilerinin, halkımıza tanıtılması, korunması ve sürdürülebilir kalkınmada bilgece kullanılmasının sağlanması planlanmıştır. Bu projenin ön kitabı olan ‘Türkiye Bitkileri Listesi’nin (Damarlı Bitkiler) hazırlanmasında 102 bilim insanı ve bitki ressamı yer almıştır. Birinci cildi 2012, ikinci cildi 2018, üçüncü cildi ise 2022 yılında basılmıştır. Süratle çalışmaları devam eden bu projenin 30 cilt ile 2030 yılında tamamlanması öngörülmektedir. ‘Resimli Türkiye Florası’nın yazımı projesinde ülkemiz florası kapsamında yayılış gösteren tüm taksonlara ilişkin revizyonların yapılması gerekliliği kaçınılmaz bir gerçek olarak karşımıza çıkmıştır. Kelam konusu bu ulusal büyük projenin tamamlanması ile hem bilim dünyasına hem de halka çok kıymetli ve büyük bir hizmet sunulacağı beklenmektedir” dedi.
“Her cinse eşsiz Türkçe isimler bulundu”
Prof. Dr. Yıldırım, “Resimli Türkiye Florası, Türkiye Cumhuriyeti siyasi sonları içindeki bütün bitkileri kapsayan birinci yapıttır. Bilimsel çalışmaların yüksek nitelikli olması için, temayüz etmiş alımların yahut umutvar genç botanikçilerin yurt içi ve yurt dışındaki herbaryumlarda çalışmalar yapması sağlanmaktadır. Meydana getirilen metinler, memleketler arası kurallar çerçevesinde yazılmakta; ilgili bitkiler de üstün vasıflı bitki ressamları tarafından, bilimsel olarak resmedilmektedir. Böylelikle çok maksatlı, çabucak herkesin az bir külfetle kullanabileceği, yeterli bilimsel nitelikli eser ve yayınlar meydana getirilmektedir. Fotoğraflı Türkiye Florası Projesi çerçevesinde, her cinse eşsiz bir Türkçe isim için çalışmalar yapılmış ve Flora Araştırmaları Derneği eliyle ‘Türkçe Bitki İsimleri Yönergesi’ yürürlüğe konmuştur. Şu anda Türkiye’de bulunan bütün Tohumlu Bitkiler, Karayosunları, Suyosunları, Likenler ve Mantarların tamamının her birinin Türkçe ismi vardır. ‘Resimli Türkiye Florası’ Projesi çerçevesinde, herkesin birebir manada bilgi aktarabilmesi için ‘Teknik Terimler’ sözlüğü hazırlanmıştır. Yeni sözcüklerin sisteme girmesi devam etmekte ve teknik kelamlık daima geliştirilmektedir” dedi.
“12 bin bitkinin çizimi yapılacak”
Atölye kapsamında konuşan Uzman Biyolog Fatma Şen Gökmen, “Resimli Türkiye Florası projesi 30 ciltten oluşması planlanan bilimsel bir eser oluşturmak için yürütülen bir projedir. Bu kapsamda Türkiye’de doğal olarak yayılış gösteren yaklaşık 12 bin bitki taksonunun çizimi için çalışmalarımız devam etmektedir. 2. ciltten itibaren bilimsel bitki fotoğraflarına yer verilen projemizde yaklaşık olarak 1500 bitkinin çizimi tamamlanmıştır. Şu ana kadar Ankara ve İstanbul başta olmak üzere Türkiye’nin dört bir yanından çok sayıda ressam ve müellifin iş birliğiyle hem bilimsel hem de sanatsal çalışmalarımız devam etmektedir” dedi.
“90’dan fazla ressam istekli katkı verdi”
Estetik açıdan da okura hitap etmenin değerli olduğunu vurgulayan Uzman Biyolog Fatma Şen Gökmen, “Bilimsel bitki çizimlerini yapmaktaki maksadımız, bitkilerin özelliklerini meslek, lisan üzere bütün sonların dışında herkesin anlayabileceği bir irtibat kanalıyla söz etmektir. Temel kriterimiz ise bilimsellik ve bilgiyi yanlışsız aktarmak olsa da estetik açıdan da okura hitap etmek bizler için çok kıymetlidir. Bilimsel bitki fotoğrafları bitkinin bütün hayat döngüsünü ve bu bitkiye mahsus özellikleri tek bir yapıtla ortaya koyma uğraşının bir eseridir. Bu bakımdan Türkiye’nin florasının fotoğraflarla desteklenmiş olmasının çok değerli olduğunu düşünüyoruz. Faal olarak çalışan 82 ressamımız bulunmaktadır. Proje başlangıcından beri 90’dan fazla ressam yapıtlarıyla katkı vermiştir. Gönüllülük temeline dayalı olarak devam ettirilen projeye katkı veren insanların sayısı gün geçtikçe artmaktadır” diye konuştu.
Resimli Türkiye Florası yapıtının birinci üç cildinde baş editör olarak Prof. Dr. Adil Güner; bilim editörü olarak Prof. Dr. Ali Kandemir, Prof. Dr. Yusuf Menemen, Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Dr. Öğr. Üyesi Serdar Aslan, doktora öğrencisi Aşkın Hikaye Çimen; fotoğraf editörü olarak ise; Işık Güner, Gülnur Ekşi ve Fatma Şen Gökmen misyon aldı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
