Böbrek taşları toplumda yanlış bilinenin tersine yalnızca yetişkinlerde değil, çocuklarda da görülebilen bir rahatsızlıktır. Ayrıyeten görülme sıklığı giderek artmaktadır. Böbrek taşları çocukların hayat kalitelerini düşürmekle kalmayıp, tedbir alınmaması durumunda önemli böbrek sorunlarına yol açabilmektedir. Bu nedenle birinci olarak ailelerin bu bahiste şuurlu olmaları önemlidir. Memorial Bahçelievler Hastanesi Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Prof. Dr. Mahmut Çivilibal, çocuklarda böbrek taşları ve tedavi formülleri hakkında bilgi verdi.
Hareketsiz ve yanlış beslenen çocuklarda risk artıyor
Böbreklerimizin en kıymetli vazifeleri, üre, ürik asit, kreatinin üzere bedenimizdeki ziyanlı ve atık unsurları süzerek, idrar yolu ile atmakla birlikte bedenimiz için gerekli olan kimi minerallerin istikrarda tutulmasını sağlamaktadır. Böbreklerin istikrarı farklı nedenlerle bozulduğu vakit bilhassa genetik yatkınlık bulunan bireylerde meseleye neden olmaktadır. İdrar yollarında kristal oluşan hastalarda böbrek taşları ortaya çıkabilmektedir. Doğumsal yahut sonradan gelişen çeşitli anatomik bozukluklar yahut idrar yolu enfeksiyonları da böbrek taşı oluşumuna yer hazırlamaktadır.
Son yıllarda bebeklik ve çocukluk çağlarında daha sık böbrek taşları görülmesinin iki temel nedeni bulunmaktadır. Hareketsiz hayat ve beslenme alışkanlıklarının değişmesi, uygunsuz ilaç kullanımı üzere böbrek taşı oluşumuna neden olan olumsuz şartlar artmaktadır. Bir diğer neden ise, teknolojinin gelişmesiyle birlikte son yıllarda ultrason aygıtlarının daha yaygın kullanılması ve yeni aygıtların çözünürlüklerinin çok yüksek olması nedeniyle evvelki yıllarda saptanamayan minik kristallerin ve taşların daha kolay belirlenebilmektedir.
Az sıvı alımı da kıymetli bir etken
Çocuklardaki taşların büyük çoğunluğu farklı metabolik bozukluklar sonucu ortaya çıkmaktadır. Kalsiyum, fosfor, okzalat, ürik asit ve sistin üzere mineral yahut tuzların idrardaki artışı yahut sitrat, magnezyum ve pirofosfat üzere kristalleşmeyi önleyen doğal inhibitörlerin idrar konsantrasyonunun düşüklüğü üriner sistemde taş oluşumuna yol açmaktadır.
Sıvı alımının az olması, teknolojinin ilerlemesiyle birlikte hareketsiz yaşama alışmak, beslenmede yanlış alışkanlıklar, formül mamaların sık tüketimi, gereksiz vitamin ve ilaç kullanımları, idrar akımını bozan anatomik anormallikler, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve idrarla atılan minerallerin azlığı ve fazlalığı çocuklarda taş oluşumunu artıran nedenler ortasında bulunmaktadır.
Çocuklar hazır besinlerden uzak tutulmalı
Çocukların cips, kraker, çerez üzere hazır besinlerden; çikolata, çay, kahve üzere eserlerden uzak tutulması gerekmektedir. Bu tıp yiyecek ve içecekler çocukların beslenmesinde yer aldığı süreçte taş oluşumuna yer hazırlamaktadır.
Taşın cinsine nazaran diyet uygulayın
Böbrek taşı olan çocukların beslenmesi, taşın cinsine yahut hastanın idrarındaki mineral bozukluklarına nazaran belirlenmektedir. Çocuklarda en sık görülen böbrek taşı “kalsiyum okzalat” taşıdır. Potasyumdan güçlü, sodyum içeriği düşük ve yaşlarına nazaran uygunluğu belirlenen farklı protein diyetleri kalsiyum oksalat görülen çocuklara önerilmektedir. Diyetle alınan kalsiyumun kesilmesi yerine oksalat içeren besinlerin azaltılması daha yanlışsız olmaktadır. Ispanak, pazı, bamya, karalahana, maydanoz, çilek, pancar, badem, fıstık, incir, mor üzüm, ahududu, kuru üzüm, çikolata, buğday unu, rüşeym, biber yahut soya üzere yiyecekler okzalattan varlıklı yiyeceklerdir. Bu yiyeceklerin kullanımının sonlandırılması önerilmektedir. Ürik asit içeren taşları bulunan çocuklar çok hayvansal besin tüketmemelidir.
İlaç kullanımlarına dikkat edin
Bazı ilaçlar taş oluşumunu kolaylaştıran unsurların idrarla atılımını artırarak böbrek taşlarına neden olmaktadır. Gereksiz yahut olağanın üzerinde kullanılan D vitaminleri idrar kalsiyum atılımını artırmakta, C vitaminleri ise idrar oksalat atılımını artırarak böbrek taşı oluşumuna yol açabilmekte yahut var olan taşların büyümesine neden olabilmektedir.
Kalsiyum, D vitamini, C vitamini, kortizon, kimi antibiyotikler, idrar söktürücüler ve mide asidini azaltan ilaçlar taş oluşumuna taban hazırlayabilmektedir.
Böbrek taşı tedavisinde 3 temel aşama
Çocuklardaki böbrek taşı tedavisinde üç temel kademe bulunmaktadır. Akut yani önemli derecede olan sorunlarda acil tedaviler uygulanmaktadır. Ağrı giderilmekte, güzel bir hidrasyon sağlanmakta ve varsa üriner enfeksiyon tedavi edilmektedir. Taşı bedenden uzaklaştırmak için ESWL yani taş kırma, endoskopik teknikler ve açık cerrahi uygulamalarından dayanak alınmaktadır. Hastanın hayat konforu için yeni taş oluşumunun engellenmesi gerekmektedir. Bol su tüketimi, kısıtlı tuz kullanılması, potasyum içeriği güçlü zerzevat ve meyve tüketilmesi, çok hayvansal proteinin tüketimine dikkat edilmesi ve gerekli hallerde ilaç tedavisi alınması önerilmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
