Varicella zoster virüsü (VZV) yani suçiçeğine sebep olan virüs, hastalık geçirildikten sonra omurilikteki duyusal hudut hücrelerinde uykuda kalmaktadır. Uykuda olan bu virüsün tekrar etkin olması ile ortaya çıkan bölgesel, ağrılı ve su toplaması halindeki deri döküntüleri de zona hastalığı olarak bilinir. Virüsün tekrar etkin olması ve zona gelişmesi için çoklukla bağışıklığı düşüren bir öge bulunmaktadır. Uykusuzluk, bedende enfeksiyon durumu, güneş altında uzun saatler kalmak, bağışıklığı düşüren ilaçlar kullanmak ya da bu türlü bir hastalığa sahip olmakla birlikte, ileri yaş, gerilim üzere durumlar da zonaya davetiye çıkarabilir. Memorial Bahçelievler Hastanesi Dermatoloji Bölümü’nden Uzm. Dr. Selma Salman, zona ve tedavisi le ilgili bilgi verdi.
Son 60 yılda olaylar 4 katına çıktı
Zona ekseriyetle ileri yaşta görülmekle birlikte suçiçeği geçiren herkeste görülebildiğinden bebeklik çağı dahil her yaşta ortaya çıkabilmektedir.
Hastalık suçiçeği üzere teneffüs yoluyla bulaşmamakta; su toplamalarına direkt temas ile ya da su toplamalarının komtamine ettiği yatak, nevresim, kıyafet aracılığıyla bulaş olabilmektedir. Şayet etrafımızda zona geçiren bir kişi varsa bakımı sırasında eldivensiz formda bireye ve temas ettiği alanlara dokunulmamalı, her temas sonrası eller yıkanmalıdır.
60 yıl içinde zona hastalığının 4 kattan fazla artmış olduğunu gösteren bilimsel datalar bulunmaktadır. Hem erken yaşlarda olup hem de sayıca artmasının sebepleri olduğu düşünülen kimi mevzular mevcuttur. Aşı aksiliğinin yaygınlaşması ile suçiçeği ya da zona aşısının yapılmaması, kanser ve organ nakli tedavi usullerinin çeşitlenmesi ve bu hastaların bağışıklığı düşüren ilaçlar kullanması, Covid 19 üzere çeşitli enfeksiyon hastalıklarının yaygınlaşması da bağışıklık sistemimizi etkileyerek zona artışına yol açmış olabilmektedir. Lakin yapılan çalışmalarda istatistiksel olarak manalı bir münasebet kurulamamış ve bu hususta daha fazla araştırma gerektirdiği belirtilmiştir.
Güçlü bağışıklık, sakin zona hastalığı
Bağışıklığımız ne kadar kuvvetliyse zona hastalığı o kadar sakin geçer. Genç bireylerde, suçiçeği aşısı olanlarda, bağışıklığı düşüren ilaç kullanmayan ya da HIV- kanser üzere bağışıklığı düşüren bir hastalığı olmayanlarda hastalık küçük bir alanda ağrısız su toplamaları biçiminde gelişmekte, hiç tedavisiz bile iz bırakmadan azamî 1 hafta içinde güzelleşmektedir.
Vücutta saçlı deri, yüz, gövde, kol, bacak yani tüm beden alanlarında görülebilir lakin bölgesel olarak gelişir; ağır hastalar dışında tüm bedene yayılmamaktadır. Hastalık bir çizgi boyunca kızarık yer üzerinde kümeler halinde su toplamaları olarak görülmektedir. Çoklukla bahsedilen çizgi boyunca şiddeti değişken olan ağrı da eşlik eder. Su toplamaları ve ağrı olunca doktora müracaat beklenilen bir süreçtir lakin bazen döküntüden 1 hafta -10 gün evvel tek başına ağrı gelişebilmektedir. Sebebi açıklanamayan, bedenin tek tarafında ataklar halinde gelen zonklayıcı ağrıda bu hastalıkta akla gelmelidir.
Zona aşısı hem tekrarı mahzurlar hem de zona geçirmeyenleri korur
Kişi ender de olsa tekrar zona hastalığı geçirebilmektedir. Fakat çoklukla bu ileri yaşlarda ve bağışıklığı bozuk bireylerde olmaktadır. 50 yaş üzeri bireylere ve bağışıklığı etkileyen hastalığa sahip olan gençlerde zona aşısı önerilmektedir. Zona aşısı hem tekrarı engellemekte hem de zona geçirmeyen şahıslarda muhafaza sağlamaktadır. Bunun dışında genel sıhhat kurallarına kafidir. Tertipli beslenme ve uyku ile bağışıklığınıza dikkat etmeli, dikkat edemiyorsak da ek besin destekleri kullanılabilmektedir.
Yüzde gelişen zona göz içini tutmasıyla körlüğe; yüzdeki fasiyal sona tesir ederek yüz felcine; kulak içinde tutulum yaparak istikrar sorunlarına; yeniden tutulum yerine nazaran idrar –gaita kaçırma üzere sorunlara yol açabilmektedir. Hastalık geçtikten sonra da aylarca devam eden ağrılara yol açabilir (postherpetik nevralji); üzerine bakteriyel enfeksiyon da eklenirse ciltte iz bırakabilir. Bu sebeple ciddiye alınması gereken bir hastalıktır. Tüm enfeksiyöz hastalıklarda olduğu üzere 50 yaş üzeri, ek hastalıkları olan ya da kanser nedeniyle üzere bağışıklığı etkilenmiş bireylerde tüm bedene da yayılıp ölümcül de olabilir. Hastalıkta virüse karşı antiviral haplar kullanılmaktadır. Ağrı için ağrı kesiciler bazen yeşil reçeteli ilaçlar tedaviye eklenmektedir. Ve kesinlikle yara bakımı için gerekli sürme tedaviler verilmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
