Alt ıslatma, çocuklar ortasında sıkça karşılaşılan sorunların başında geliyor. Aileler için olduğu kadar, çocuklar için de epey güç bir durumdur. Bilhassa akranları ortasına karışamama ve içe kapanıklık ile sonuçlanabiliyor. Çocuklarda alt ıslatmanın pek çok tedavi ve rehabilitasyon usulü bulunuyor. Bunlar ortasında en süratli ve kalıcı sonuç veren sistemlerinden birisi de “Pelvik Taban” rehabilitasyonudur. Memorial Bahçelievler Hastanesi Pelvik Taban Rehabilitasyon Ünitesi’nden Prof. Dr. Ümit Dinçer, çocuklarda pelvik taban rehabilitasyonu hakkında bilgi verdi.
Uyanma bozuklukları, mesane sıkıntıları ya da enfeksiyonlar neden olabiliyor
Çocuklarda sık görülen meselelerden biri enürezis ismi verilen alt ıslatma sorunudur. Gece alt ıslatmaya “enürezis nokturna” gündüz ve gece alt ıslatmaları “enürezis diurna” olarak tanımlanır. Bu bozukluk çocuklarda pek çok sebebe bağlı olabilir. Organik sorunlar, ruhsal sebepler, mesane sorunları ve sinirsel sorunlara bağlı olabilir. Fakat kabaca tanım etmek gerekirse genetik faktörler, uyanma bozuklukları, mesane ile ilgili meseleler, enfeksiyonlar ya da bir kadro hormonal meseleler nedeniyle gelişen alt ıslatmaya enürezis diyebiliriz. Alt ıslatma sorunlarının yaklaşık %95’inde rastgele bir sebep bulunamayabilir. Fakat altında yatan sebebin aydınlatılması amaca yönelik tedavi ve rehabilitasyon açısından hem tabibi hem de hastayı önemli biçimde rahatlatacaktır.
En değerli sıkıntıysa sebebi tespit edilemeyen alt ıslatma meselelerinin yönetilmesidir. Çocuklarda alt ıslatmanın sebebi ne olursa olsun bunu tek taraflı ele almak mümkün değildir. Hasebiyle alt ıslatan bir çocuğu bir bütün olarak ele almak, yani nörolojik, ruhsal, fizyolojik sorunlarının olup olmadığı tarafıyla değerlendirip tedavi ve rehabilitasyonu da o halde planlamak gerekir.
6 yaş sonrası çocukların %10’u alt ıslatma sıkıntısıyla karşı karşıya
Alt ıslatma sorunu çocukluk çağında gerek aileyi gerekse çocuğu en fazla ilgilendiren üriner sistem sıkıntılarından bir tanesi olarak karşımıza çıkmaktadır. İdrar denetimi çocuktan çocuğa değişiklik göstermekle birlikte beklenen 2 ila 4 yaşın ortasında kazanılır. Ancak bunun vakit zaman uzadığı görülür. En fazla gece alt ıslatma sorunu halinde ortaya çıkar ve yaklaşık 6 yaşına kadar toparlanabilir. Lakin buna karşın giderek azalan bir ölçüde olmakla birlikte 6 yaş sonrasında yaklaşık %10 çocuğun alt ıslatma sıkıntısıyla karşı karşıya olduğunu söyleyebiliriz. Kız çocukları alt ıslatma sorunu konusunda erkek çocuklardan biraz daha âlâ durumadır. Ülkemizde yapılan çalışmalarda erkek çocuklarının yaklaşık %15’i alt ıslatma problemiyle karşı karşıya iken, kızlarda bu oran yaklaşık %10’dur.
Büyük çoğunluğu uyanma bozukluklarına bağlı
Çocuklarda alt ıslatmanın pek çok sebebi tespit edilmiş olmakla birlikte bilhassa gece altını ıslatan çocukların büyük bir kısmının uyku derinliğinden kaynaklı alt ıslattıkları bilinmektedir. Uyku derinliği ile birlikte çocuklardaki mesane kapasitesinin düşük olması, mesane doluluk hissinin gereğince uyandırıcı olmaması üzere sebeplerle çocuklar gece altını ıslatabilirler. Lakin çocuklarda genel itibariyle bakıldığında mesane kaslarının gereğince olgunlaşmamış olması, böbrek ve idrar sistemindeki yapısal meseleler, bilhassa ruhsal alt yapı, gerilim ve korku meseleleri, çocuğun sosyabilitesini ilgilendiren sorunlar, his durum bozuklukları ve şeker hastalığı üzere sorunlar neden olmaktadır. Öte yandan en değerli külfetlerden bir tanesi de çok faal mesane ismi verilen nörojenik art planı olan tablodur. Düşük mesane kapasitesiyle seyreden durumlar çocuklarda alt ıslatma problemleriyle kendini gösterebilir.
İlaç tedavilerinden kâfi muvaffakiyet sağlanamıyor
Alt ıslatan bir çocuğun tedavisindeki en kıymetli şey etrafındaki insanların kendisini anladığını ve onunla birlikte hareket ettiği hissini uyandırmaktır. Münasebetiyle çocuğu suçlayıcı ve baskı ögesi oluşturucu tavır, davranış ve yollardan kaçınmak gerekir. Alt ıslatmanın tedavisine başlarken doğal olarak sebebi aydınlatmak son derece kıymetlidir. Daha sonra tedavinin nasıl şekillendirileceği tabip hasta ve aile tarafından değerlendirilmelidir. Tedaviye ait; medikal, ruhsal ve idman tedavileri üzere bir ekip usuller olmakla birlikte alt ıslatma kelam konusu olduğunda ilaç tedavilerinin çok başarılı olduğu söylenemez. Hasebiyle çocukları olabildiğince kısa müddette ilaç tedavisi seçenekleri kullanıldıktan sonra şayet tedaviye cevap alınamazsa öteki teknikleri gündeme getirmek gerekir.
Rehabilitasyon sürecinde çocuğa eğlenceli vazifeler veriliyor
Alt ıslatma problemini akılcı “yönetimi” ile ilgili pek çok sistem bulunmaktadır. Bunlar hayat üslubu düzenlemelerinden, tuvalet eğitimi ya da işeme okullarına kadar geniş bir skalada kıymetlendirilir. Günümüzde alt ıslatan çocuklarda sonuçları ve uygulama biçimleri itibariyle en fazla karşılık alınan usullerden bir tanesi pelvik taban eğitimi ve rehabilitasyonu usulüdür. Pelvik taban karın boşluğunun sonunu döşeyen mesaneyi, rektumu, karın içi organları ve cinsel organları yerinde tutan ve bir hamak üzere özelleşmiş bir küme kas ve bağdan oluşmaktadır. İşte bu “pelvik taban” denilen oldukça karmaşık ve fonksiyonel bir küme kasın kullanımının öğrenilmesi yahut geliştirilmesi, mesane kaslarının kullanımının öğrenilmesi ve geliştirilmesi ile mesane kapasitesini artırmaya, sfinkter denetimine yönelik yapılan bir “biofeedback” usulüdür. Bu teknikle çocuklara hem mesane kaslarının denetimi öğretilmekte, hem de pelvik taban kaslarının güçlendirilerek sfinkter denetimi üst seviyeye çıkarılmaktadır. Bir öbür maksat ise düşük mesane hacmi durumunda mesane kapasitesinin artırılması hedeflenmektedir. Yol, ağrısız ve çocuğu eğlenceli bir grup görsel bilgisayar takviyeli oyunlarla yapılmaktadır. Rehabilitasyon programı özel eğitimli üroterapist tarafından ve özel aygıtlarla çocukları pelvik taban kaslarını kullanarak yapabilecekleri eğlenceli misyonların içerisinde tutmak suretiyle yapılmaktadır. Bu prosedürle tedavi edilen çocuklarda 6-10 seanslık bir rehabilitasyon programı sonrasında son derece yüksek bir muvaffakiyet oranı yakalanmaktadır.
Kabızlık ve alt ıslatma birbiriyle temaslı sorunlar
Pelvik taban kaslarının olağan işlevlerini görebilmeleri açısından kasların kasılma ve gevşeme aktivitelerinin olağan olması ve birebir vakitte karın içi basıncı artıran öteki kaslarla belirli bir harmoni içerisinde çalışabilmesi gerekir. Çocuklarda bilhassa dışkılama sıkıntılarıyla giden kabızlık alt ıslatmayla çok yakın ilgi içerisindedir. Münasebetiyle karın kaslarıyla pelvik taban kasları ortasındaki harmoninin de tekrar kurulması alt ıslatma rehabilitasyonu ve tedavisinde pelvik taban kaslarının kıymetini daha da artırmaktadır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
