Ohhhh, nasıl rahatım anlatamam dostlar. Dragon Age’le hiç alakanız yoksa bile bütün o dramalar kesin kulağınıza çalınmıştır. Oyun bize erken gelmediği, o sıralarda bir fikir beyan edemediğim ve o denli yahut bu türlü dramaların bir tarafındaymışım üzere olmadığım için başım harika rahat. Artık insanların harareti dindiğine nazaran oyunu istediğim üzere gömebilir, hatta haddimi aşmak üzere olmasın fakat, istediğim üzere övebilirim de.
Böyle diyorum zira o denli bir ortamda çıkış yaptı ki The Veilguard… Oyundaki bir yaprağı gösterip “Aaa ne hoş yaprak!” bile deseniz gömüldüğünüz bir ortam vardı. Palavra değil, BioWare oyuncuların reaksiyonunu mutlaka hak etti. Zati Andromeda’nın bekleneni verememesidir, Anthem faciasıdır, kilit takımını kaybetmesidir, berbat yönetilmesidir, abartı fazla mesai ortamının ortaya çıkmasıdır derken prestiji yıllardır yerlerde sürünüyordu; beşerler esasen tetiklenecek yer arıyordu. Sonra elindeki 2 büyük markanın biri olan Dragon Age’in 9 yıldır lisan damak kuruya kuruya beklenen oyununun birinci fragmanı beklenen yükte değil de çakma Marvel sineması havasında olunca o şalterler eksiksiz attı. Yalnızca oyunun not ortalaması birinci çıktığında yüksek olsun diye yıllarını Dragon Age’e içerik üretmeye adamış lakin ön incelemelerde oyunu çok pohpohlamamış eşek üzere tanınan mecralara inceleme kodu göndermemeleri üzere mükemmel pazarlama atılımları de dramaya tuz biber ekti.
Yani evet, çok hak etti BioWare reaksiyon almayı. Fakat yansılar de çok ölçüsüz hâle geldi. 2 YouTuber’dan örnek vereyim: Skill Up ve Mortismal Gaming. Her ikisi de izleyici kitleleri tarafından sevilen ve sayılan beşerler. Görüntüleri her vakit neredeyse ful beğeni alır. Skill Up oyunu hiç beğenmiyor ve neden beğenmediğini derli toplu bir biçimde şu şu şu nedenlerle diye anlatıyor. Mortismal ise oyunu çok beğeniyor ve o da neden beğendiğini derli toplu bir formda şu şu şu nedenlerle diye anlatıyor. Skill Up görüntüsü tekrar azamî beğeni düzeyindeyken Mortismal’ın görüntüsüne birçok insan dislike basmış durumda. Bunların oyun çıkmadan evvel yayınlanan görüntüler olduğunu da not edeyim. Hani fikrini düzgünce anlatan bir beşere reaksiyon göstermenin, bilhassa de oyunu hiç oynamamışken reaksiyon göstermenin biraz ölçüsüz olduğunu kabul edersiniz sanırım.
Veya bir öbür örnek: Oyun çıkmadan evvel beşerler havaya girsin diye Vows and Vengeance isminde 8 kısımlık bir audio drama yayınlandı. Objektif olarak çok hoştu hakikaten de. Artık girdim rastgele 6. kısma tıkladım, 3’te biri dislike. Kendi hâlinde hoş bir audio drama serisinin te gidip 6. kısmına tıklayıp dislike basmak da ölçüsüz reaksiyon tarifime girer güya.
Neyse, şahsen bu geç kalmışlığın rahatlığı içinde diyebilirim ki: Ortadayım. Lakin “Ortalama bir oyun işte, kendini çok da önemsetmedi” manasında değil. Ağır hisler içindeyim The Veilguard’a karşı. Bu ağır hislerin kimileri çok olumlu, kimileri da beni delirten, kızdıran, bu oyunu cayır cayır yana yana yıllardır bekleyen bir Dragon Age hayranı olarak çok lakin çok üzen cinsten.
Nedir, ne değildir?
Şu noktada çok gereksinim yok lakin oyun nedir kısaca özetleyeyim. Inquisition’ın 10 yıl sonrasındayız. Akıl çıkaran bir sonu vardı oyunun ve grubumuzun melankolik büyücüsü Solas’ın geçmiş çağlarda şeytani elf rablerine başkaldıran ve onları hapseden elf yaradanı Dread Wolf olduğunu öğrenmiştik. The Veilguard da Solas’ın büyülü bir ayin yaparak bu hapishaneyi silmeye ve hapsettiği şeytani elf rablerini öldürmeye çalışmasıyla başlıyor. Kulağa pek beğenilen geliyor lakin bunu yaptığında dünyayı da iblisler basacak, o denli ufak bir ayrıntı var. Öteki bütün mümkün senaryolar daha berbat olduğu için bunu yaptığını söylüyor lakin biz yeniden de onu ayini tamamlayamadan durduruyoruz ve bu rablerin ikisi kurtuluyor. Solas ise diyarlar ortasında bireyli kalıyor. Konumuz bu iki tanrıyı durdurmak. Bu sırada da son derece kırılgan bir bağımız olan Solas’tan da tavsiyeler ve yönlendirmeler alıyoruz. Kendisinin öyküsünün bayağı çetrefilli olduğunu ve kendisinin İhanet Yaradanı yahut Palavra, İhanet ve İsyan İlahı üzere isimleri olduğunu da not düşmüş olayım. Bağlantımız bayağı komplike hülasa.
Diyaloglar tekrar diyalog tekeri halinde karşımıza çıkıyor ki aksi yakışmazdı zati. Malum, diyalog tekeri sisteminin en büyük avantajı başkarakterin seslendirilmesine imkân tanıması. Kimse uzun uzun diyalogları okuyup seçim yaptıktan sonra bir de onların seslendirilmesini dinlemek istemez sonuçta. Elbette yanlış bir seçenek yok burada, Baldur’s Gate 3’teki üzere seslendirmesiz ve odağı başkarakterden çıkarıp öteki karakterlere ve dünyaya daha çok çeviren bir yaklaşım da yanlış değil lakin BioWare’in son 15 yılı üzere gibi daha aksiyon yüklü oyunlara teker sistemi daha çok yakışıyor. Inquisition’daki Engizitör’ümle seslendirmesi olmasaydı bu kadar bağ kuramazdım mutlaka. The Veilguard’daki Rook’umla da diyeceğim lakin… Neyse geleceğiz oraya.
Oynanış olarak da durdurulabilir gerçek vakitli sistem tercih edilmiş. Her birinin 3 alt sınıfı bulunan 3 sınıftan birini seçiyoruz ve yalnızca kendi karakterimizi yönetiyoruz, Mass Effect’lerdeki yahut FF7 Remake’lerdeki üzere istediğimiz vakit oyunu durdurup ekibimizdekilere komut verebiliyoruz. Düz hasarın dışında Stagger barını doldurup bitirici taarruz yapmaya gitmek yahut debuff’ları birleştirerek ekstra hasar veren patlamalar gerçekleştirmek üzere atraksiyonlara da girebiliyoruz.
Oyunun en çok tenkit alan kısımlarından biri yazım kalitesi, oradan gireyim. Evet, oyunun yazım kalitesi pek süper sayılmaz. BioWare’in BioWare olduğu günleri mumla aratıyor. İncelikten mahrum dümdüz konuşmalar yahut önceki-sonraki söylenenlerden kopuk diyaloglar rahatsızlık verici. Bazen parlıyor, bayağı etkileyici kısımlar oldu, palavra değil fakat genel olarak oyunun öyküsünden ve karakterler ortası diyaloglarından pek tat almadım. Ancak altını çizmek istediğim şey şu: The Veilguard’ın yazımı evet inanılmaz değil lakin abartıldığı kadar makus de değil. Ve The Veilguard’dan daha başarısız bir yazım kalitesine sahip olmasına karşın öyküsünden ve diyaloglarından daha fazla keyif aldığım bir sürü oyun olmuştur. Asıl fail yazım kalitesi değil yani bana sorarsanız. 2 sebebi var.
Merhaba, ben herkes!
Arkadaş… Bütün karakterler çok sıkıcı ve hepsi birbirinin aynı! Herkes çok nazik, çok mütevazı… Oyuna en çok gelen tenkitlerden bir tanesi karakterimiz Rook’un kimseye karşıt davranamamasıydı. Haklı bir tenkit lakin hani “Peki neyse” deyip geçebileceğim bir durum. Lakin dünyadaki herkesin daima nezaketten kırılması, en ufak kabalığında çabucak özür dilemesi, sıfır ego olması içimi inanılmaz baydı. Skill Up çok hoş tanım etmişti: Herkes odada insan kaynakları sorumlusu varmış üzere konuşuyor. Karakterler ortası çatışma yok üzere bir şey. Ve bu türlü olunca dediğim üzere, herkes birbirinin birebiri oluyor. Ferdî öykülerini bir kenara koyun, takımımızdaki bir karakteri diğer birinin yerinde çok rahat hayal edebiliyorsunuz. İçlerinde birebir şahıslar yani.
Yalnız kişiliksizliklerini bir kenara koyarsak yancılarımızın Mass Effect 2’deki sadakat vazifelerine emsal kahramanlık vazife zincirleri var, onlar hakikaten oyunun en hoş taraflarından. Her biri de gidiyor, gidiyor, gidiyor ve çok epik formlarda sonlanıyor. Sezar’ın hakkı Sezar’a.
Yine de BioWare oyunlarının en sevdiğim yanı takımdaki karakterlerimizdir, haklı tenkitler alan Dragon Age II bile bu mevzuda olağanüstüydü ve The Veilguard’ın bu mevzuda uzak orta en gerideki oyun olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Ne bileyim, Inquisition’da en sıkıcı bulduğum karakter olan Blackwall’u getirip buraya koysanız ortamın en orjinal, en değişik karakteri olurdu. Hele bu takımda Cole üzere fikir yapısı farklı çalışan bir varlığın, Sera üzere bir mecnunun yahut Cassandra üzere bir tsundere girlboss’un olduğunu hayal bile edemiyorum. Yahu evvelki oyunlarda laflarıyla insanı dayak yemişe çeviren Morrigan bile bu oyunda müspetlik perisi resmen. Oyunun seni en çok üzen tarafı ne diye sorarsanız, budur.
Ama The Veilguard’ın bir hususta hakkını teslim etmek istiyorum. Tamam Morrigan’ı bile hiç ettiniz fakat oyunun çarçabuk yapabileceği ancak katiyetle ve mutlaka yapmaması gereken bir yanılgı vardı ve o yanlışın yapılmamış olması beni sahiden memnun etti: Solas’ı hiç etmek.
Solas sadece BioWare’in değil, oyun tarihinin… berbat adam mı, kahraman mı, anti kahraman mı, nasıl tanımlayacağınız size kalmış… en başarılı karakterlerinden birisi. Düzgünlüğü sorgulanabilir uygun işler yapmaya çalışan ve berbatlığı sorgulanabilir berbat sonuçlara yol açan, büyük pişmanlıkları olan lakin bu pişmanlıkların kimilerini bugün olsa tekrar birebir biçimde yapabilecek olan, duygusal ancak olabildiğince rasyonel, manipülatif ancak olabildiğince içten, çok derin bir geçmiş kıssası olan, muazzam bir karakterdir. The Veilguard’da şahıslı kaldığı yerden bize danışmanlık sağlıyor ve danışmanlığın ötesine geçtiği yerler de oluyor ve hepsi de oyunun en parlayan dakikalarından oluyor. Solas’ın karakterine ihanet edilmemiş ve yazım kalitesi de Solas kelam konusu olduğunda tavan yapmış. Özgürlükten, gururdan, ihanetten, hizmet ettiklerinden, yanlış yaptıklarından ne anladığı, ne anlaması gerektiği, bu mevzularda ne yapması gerektiği… BioWare’in en azından Solas’ı anlamış olması ve hakkını vermiş olması gerçekten sevindirdi.
Sadece Solas hakkında değil, genel Dragon Age cihanı hakkında da oyunda bayağı bir lore içeriği var bu ortada. Bu kozmosla ilgiliyseniz birçok şeyin kökeniyle ilgili bol bol “Vay be!” anı yaşıyorsunuz. O damarı da okşamayı başarıyor The Veilguard.
Bir de tekrar tenkitlerin amacı olan şu non-binary kardeşimize de değinmeden geçmek gerçek olmaz bence. Evet oyunda bayan da erkek de olmadığına kanaat getiren bir takım üyemiz var. Şöyle söyleyeyim: Ben şahsen cinsiyetin biyolojik olduğuna ve iki tane olduğuna, “erkek/kadın değilim” demenin “erkek/kadın şöyle şöyledir” formunda bir tanımlamadan çıktığına ve erkeği/kadını fazla çerçeve içine soktuğuna inanan, eski baş bir beşerim. AMA! Öbür yandan benden farklı düşünen bir yapıtı direkt gömmeyen, her türlü fikrin hoş söz edilebileceğine inanan, açık fikirli olmaya çalışan da bir beşerim. Ve bu karakterin bu non-binary muhabbetlerinin… aslında kötü işlenmediğini düşünüyorum. Dümdüz anlatılmamış, belirli bir süreçten geçiyor, az çok incelikli bir anlatım kelam konusu. (Bu ortada internetlerde tez edildiği üzere “Merhaba ben non-binary’yim” diye açılış yapmıyor karakter. Tam tersine kendi kendine de bir fark etme süreci var. Onu da ben not düşmüş olayım -Can) Ayrıyeten karakterin odak noktası da bu değil, annesiyle ilgileri, kültürler ortasında kalmışlığı, doğuştan gelen farklılıkları falan derken kendince komplike bir karakter sayılır ve bu cinsiyet konuları da öyküsünün bir modülü yalnızca. Kör göze parmak değil o kadar da yani. Özcesi benim bu karakterin bu kıssasıyla, bana anlamsız gelen bir görüşte de olsa, bir sıkıntım yok. Fakat neyle meselem var, biliyor musunuz? Bu öykünün bu oyunda olmasıyla. Atıyorum teğe bir birebir muhabbeti çağdaş kurgu bir oyunda görsem sahiden sesim çıkmazdı lakin kozmopolit New York’un ortasında geçen bir oyun değil bu. Bu bir orta çağ fantezisi ve çağdaş siyasetleri Dragon Age’de görmek sahiden yüzümü ekşitti. Seride daha evvel de bir dünya gay/lezbiyen karakter olmuştur ve şu bence çok hoş bir ayrıntı ki; oyunlarda gay/lezbiyen sözleri bile geçmez, bunlar o dünyada o derece olağandır yani. The Veilguard ise çok alakasız hissettiren bir u dönüşü yapmış.
Muşmula
Oyunun kıssasından ve diyaloglarından pek tat alamamış olmamın 2 sebebi var demiştim. İkinci fail teknik taraf: Karakter dizaynları ve yüz animasyonları.
Benim bir oyuna “Neden bu türlü bir tasarım tercih etmişler?” formunda yaklaştığım neredeyse hiç olmaz. “Tercih problemidir, oyunu olduğu formuyla kıymetlendirmek lazım” der geçerim. Fakat The Veilguard’da bu tasarım tercihleri önemli bir sorun yaratıyor. Karakter dizaynları gerçekçiyle Pixar animasyonu ortasında bir yerde. Gerçekçi olsaydı ne âlâydı, büsbütün Pixar olsaydı da “Keşke bu türlü olmasaydı” derdim lakin “İyi madem ne yapalım” der yoluma bakardım. Lakin tam ikisinin ortasında olması tekinsiz vadi (uncanny valley) dediğimiz etkiyi ağır bir halde hissettiriyor. Karakterlerin ciltlerinin plastikliği ve başlarının olağan oranlardan çok daha büyük olması insan tabiatından gelen bir rahatsız edicilik yaratıyor.
Bunun üzerine animasyonlardaki yanlış hissettiren şeyleri de ekleyin. Dudaklarının güya ağır çekimdeymiş üzere hareket etmesi, yüzlerinin alt kısımlarında olan bitenin yüzlerinin üst kısımlarına neredeyse hiç yansımaması ve daima tıpkı bakışlarla bakmaları üzere. Hani örnek olarak dudak animasyonları animelerdeki üzere yalnızca açılıp kapansaydı bu kadar rahatsız etmezdi lakin bu ortada derede kalmışlık nitekim de karakterlerin söylediklerine odaklanmayı zorlaştıracak derecede irrite edici.
Bir de arkadaş, herkes o kadar güler yüzlü ki… Demin dediğim nezaketten kırılma konusunu demiyorum. Direkt fizikî olarak herkes daima olarak gülümsüyor. Olağan boş durma tipleri gülümser biçimde yani. “Annemi öldürdüler, fraksiyonumu dağıttılar, kentimi yıktılar”… Yüzünde bir gülümseme. “Yerde yatıyorum, yaralıyım, grup arkadaşlarımı kaçırdılar”… Yüzünde bir gülümseme. Gülümsemekten, diş görmekten tiksindim ulan!
Ya güya “Bunu çoluk çocuk oynayacak, insanları harika nazik güler yüzlü yapalım da makus örnek almasınlar” biçiminde didaktik bir başla yapmışlar oyunu. Dragon Age: Origins’te gidip kafesteki köleyi bıçaklayıp öldürebildiğimizi hatırlıyorum da…
Hadi teknik açıdan olumlu bir şeyler söyleyerek kapatayım bu mevzuyu. Yer dizaynıdır, zırh ve silah dizaynıdır, oyun o mevzularda nitekim başarılı. Beğenilen yer tasarımı da biraz tartışmalı bir bahis aslında. Birden fazla çağdaş RYO’da, örneğin Inquisition’da alıştığımız üzere açık dünya bir yapı yok. Daha eski BioWare oyunları modunda, açıklıkların ve koridorların birbirine bağlandığı, sağı solu irili ufaklı dövüşlerle ve bulmacalarla ulaşılabilecek hazinelerle dolu bir mantıkla tasarlanmışlar. Görsel olarak çok hoşlar, ona kimse bir şey diyemez esasen de bu yer tasarım mantığı herkese nazaran değil, orası kesin. Ha ben sevdim mi? İnsanı çok yormadan zorlayan, o hafif zorlanmayı da hafif hafif ödüllendiren bir yapısı var ve evet, buralarda bulunmayı, keşifler yapmayı sevdim şahsen. Bu nispeten kompakt yapı sayesinde de oyun 60-70 saat üzere makul bir müddette bitiyor, o formda çok baymadan sona ermesini de sevdim.
Birlikte lakin yalnız
Savaş sistemi konusunda diyebileceğim en özet şey… “Eh işte” olur. Birbirinden büsbütün farklı savaşçı-büyücü-rogue sınıfları ortasından seçim yapıyoruz, bunların da birbirinden bayağı bir ayrışan 3 alt sınıfı var ve yetenek puanlarını istediğimiz vakit sıfırlayıp yine dağıtabiliyoruz. Yani bu açıdan bakarsak hoş bir çeşitlilik var üzere görünüyor ancak pratikte o denli olmuyor. Bir alt sınıf seçtikten, ona nazaran giysi kuşamımı ayarladıktan, yancılarımın giysi kuşamını ve yeteneklerini de ona nazaran ayarladıktan sonra aman sıfırlayayım, hepsini baştan ayarlayayım da çeşitlilik olsun demiyor pek insan. Hasebiyle oyunun başından itibaren çok da değişmeyen şeyler yapıyorsunuz. Ve insan keşke Inquisition’daki üzere grup üyelerini de denetim edebilseydik de bir şeyi oynamaktan sıkılınca başkasına geçiş yapabilseydik diye hayıflanmadan edemiyor.
Ama en azından savaş sistemi abartı ölçüde olmasa da gereğince alengirli. Örneğin savaşçı olarak oynarken nerede kaçınacağım, nerede saldıracağım, nerede bloklayacağım, kalkanı bariyerli düşmana fırlatayım, sonra zırhlı düşmana şöyle vurayım, kümedeki a şahsı şu hareketi yapsın, b bireyiyle şöyle bir kombinasyon yapayım da ekstra hasar vereyim diye diye bayağı bir hareketli modül var. Yani savaşlar her ne kadar tekdüzeleşse de çok da keyifsizleşmeyen bir halde tekdüzeleşiyor. Keşke düşman çeşitliliği ve düşmanların atak çeşitliliği de biraz fazla olsaymış lakin. Tekdüzeleşme işini çok daha makul düzeye çekerdi.
Bu ortada bunları diyorum lakin savaşlar oyunun başlarında kısa müddette baydı beni, bir müddet sonra zorluğu artırınca bir şeye benzedi, yoksa sıkıcı derecede kolay oyun. Oynayacaksanız üst zorluk tavsiye ederim mutlaka. Ha bir müddet sonra o zorluk düzeyinde bile çok kolaylaştı, o vakit tekrar biraz baymaya başladı lakin o da bütün yan misyonları falan yapmanın kaçınılmaz sonucu bu tip oyunlarda, yapacak bir şey yok.
Noktanın hası
Şimdiiii…….. Buraya kadar anlattıklarımdan oyuna karşı pek de olumlu olmadığımı fark etmişsinizdir. Oyunun sonlarına yaklaşırken başımda bu yazı için şöyle bir kapanış vardı: Ortalama bir oyun ve bu oyunun günahı da tam olarak bu. Evvelki oyunlarda çıtayı bu kadar yükselttikten, kıssada bu kadar beklenti yarattıktan ve bu kadar yıl beklettikten sonra bu oyun ortalama olmamalıydı. Bu oyun yıkıp geçmeliydi. Ve bu yüzden de bu ortalama oyuna karşı hislerim hiç ortalama değil. Bu oyuna karşı hissettiğim şey ağır, çok ağır bir hayal kırıklığı.
Amaaaaa……. Ancak arkadaşlar…. Lakin… Oyunun sonları… Türkçe dilbilgisi kitaplarından itinayla çıkarıp aldığım şu sözcüklerle tabir etmeye çalışayım: Çüş oha holi şit fak yuh öh!!! Her modülü başka epik savaşlar, kahramanlıklar, fedakârlıklar, diken diken olan tüyler, dolan gözler… Oyunun son birkaç saati hayatımda gördüğüm en harika oyun sonları ortasına mutlaka girer. Bütün BioWare oyunları içindeki en süper son bile diyebilirim. Evet, bunun ne kadar büyük bir övgü olduğunun farkındayım, Mass Effect 2 üzere bir gerçek var sonuçta lakin The Veilguard’ın son birkaç saati her açıdan en az o kadar inanılmaz.
Özellikle Solas sorununun sonlanışı mahvetti beni. Bu türlü kompleks bir karakterin öyküsünü bu türlü “Evet, oldu, olmuş” düzeyinde bağlayabilmek… Oyunun geri kalan %90’ını yapan beşerler yapmış olamaz bu sonları.
Nihayetinde oyunun başından kalktığımda damağımda kalan tat… hoştu. O kadar öfleyip püflemiştim lakin “Bir daha bile oynanır aslında” moduna girdim. “O kadar mı hoştu? O kadar mı oyunun geri kalan %90’ının tatsız tuzsuzluğunu unutturacak kadar uygundu sonlar?” diye soruyorsanız, karşılığım: Evet. Evet, o kadar hoştu.
Seni hizmetimden azat ediyorum
Duygusal bir zigzagdı The Veilguard benim için. Var olması müspet hissettirdi, duyuru fragmanı negatife düşürdü, dünyasının hoşluğu müspete çıkardı, karakterlerin sığlığı negatife düşürdü, karakterlerin misyon serileri olumluya çıkardı, düşman çeşitsizliği negatife düşürdü, Solas konuları müspete çıkardı, herkesin sırıtkanlığı ve nezaketi negatife indirdi derken oyunun sonları o zigzagın ucunu alıp uçuşa geçirdi. Ve dediğim üzere, Dragon Age’leri çok seven biri olarak evet, hayal kırıklığı doluydum, hâlâ doluyum fakat oyunun başından da olumlu hislerle kalktım. Bu dünyayla bir bağınız varsa her şeye karşın tavsiye ederim.
