Özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde süratle yayılan obezitenin ülkemizdeki görülme oranı yüzde 30’lara ulaştı. Obezite tedavisi denildiğinde akla birinci gelen cerrahi müdahaleler olsa da son devirde geliştirilen medikal tedaviler de başarılı sonuçlar veriyor. Kimi medikal tedavilerin kilo kaybını yüzde 24’e kadar çıkardığını hatta bazılarının bariyatrik (obezite) cerrahinin sağladığı kilo kaybına yakın kayıplara ulaşabildiğinin altını çizen Liv Hospital Vadistanbul Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Berçem Ayçiçek, öte yandan bu tedavilerin yan tesirlerine dikkati çekerek “Söz konusu riskler konusunda hastaların dikkatlice bilgilendirilmesi ve tedavi sürecinin uzman bir tabip nezaretinde sürdürülmesi gerekiyor” dedi.
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran kalp damar hastalıkları başta olmak üzere çeşitli önemli rahatsızlıklara neden olan, global sıhhat sorunu obezitenin görülme sıklığı 1975’ten bu yana üç katına, Türkiye’de ise yüzde 30’lara kadar ulaşmış durumda…Yüksek kalori içeren; işlenmiş, endüstriyel besin tüketiminin, porsiyon boyutlarının, fizikî hareketsizliğin, psişik/fiziksel gerilimin artması obezite oranlarının yükselmesinde kıymetli rol oynarken; genetik yatkınlığın yanı sıra son yıllarda yapılan araştırmalar da obezitenin kuşaktan jenerasyona transferine sebep olarak “Epigenetik Etki”ye işaret ediyor. Yarattığı sıhhat sıkıntılarına ek olarak sıhhat hizmeti harcamalarının da artmasına neden olan obezite, ABD datalarına nazaran, doktor ziyaretlerinin ve ayakta tedavi masraflarının yüzde 27’sini, yatarak tedavi masraflarının yüzde 46 ve reçeteli ilaç harcamalarının ise yüzde 80’ini oluşturuyor. Buna rağmen son yıllarda obezite tedavisinde kullanılan medikal tedavi seçenekleri süratle artıyor. Bu seçeneklerin tedavi muvaffakiyetini artıran faal bir yaklaşım olduğunu söyleyen Liv Hospital Vadistanbul Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Berçem Ayçiçek, obezite ilaçlarından beklenenler ortasında, dozla bağlantılı olarak tesirli kilo kaybı sağlamaları, hedeflenen kilonun sürdürülebilirliğini desteklemeleri ve uzun vadeli kullanımda emniyetli olmalarının bulunduğunu belirtiyor. Tıpkı vakitte, bu ilaçların tolerans geliştirmemesi, berbata kullanım yahut bağımlılık riskine neden olmaması üzere özelliklerinin de hayli kıymetli olduğunu kaydeden Prof. Dr. Ayçiçek’e göre bu beklentiler, obezite tedavisinde hem aktiflik hem de güvenlik açısından hasta gereksinimlerine uygun ülkü tedavi seçeneklerinin belirlenmesinde kritik rol oynuyor.
Kilo kaybını yüzde 24’e kadar artıran ilaçlar mevcut
Obezite tedavisindeki muvaffakiyet, hastaların kilo kaybı sürecini süreklilikle destekleyen medikal yollarla artırılabiliyor. Küçük oranlardaki kilo kayıplarının (yüzde 5-10) dahi metabolik sıhhat üzerinde büyük fark oluşturabileceğini belirten Prof. Dr. Ayçiçek, “Örneğin, semaglutid ve liraglutid üzere GLP-1 reseptör agonistleri, kilo kaybını yüzde 7 ile 17 ortasında sağlarken, kan şekeri denetimi ve kardiyovasküler sıhhat üzerinde de olumlu tesirler gösteriyor. GLP-1 reseptör agonistleri, gastrointestinal sistemdeki GLP-1 reseptörlerine bağlanarak, iştahı baskılıyor, mide boşaltımını geciktiriyor ve insülin salgısını artırıyor. Dual agonist ilaçlar dediğimiz ilaçlar, GLP-1 reseptör agonistlerinin yanı sıra öteki bir amaca daha tesir ediyor, ekseriyetle GIP (gastrik inhibitör polipeptid) yahut GLP-1 kombinasyonunu içeriyor. Tirzepatid bu sınıfta yer alıyor ve klinik araştırmalarda kilo kaybı oranlarını yüzde 20’ye kadar yükselttiği gözlemleniyor. Ayrıyeten, kardiyovasküler sıhhat üzerinde de yarar sağladığı görülüyor. Çok yakın vakitte tedavi seçeneklerimiz ortasına girmesini beklediğimiz Triple agonistler, GLP-1, GIP ve glucagon üzere üç reseptör üzerinde tesirli olup, kilo kaybı artırıcı tesiri ile şu ana kadar ki medikal tedaviler içinde listenin en üst sırasına yer alacağa benziyor. Retatrutid, bu kümedeki yeni ilaç ve klinik denemelerde (Faz 1-2) epey umut verici sonuçlar ortaya koyuyor. Kilo kaybını yüzde 24’e kadar artırdığı gözlemlenen bu ilaç, insülin salgısını artırarak glikoz denetimini desteklerken, yağ metabolizmasını da iyileştiriyor” dedi.
Hangi durumlarda GLP-1 reseptör agonistleri kullanılmamalı?
GLP-1 reseptör agonistleri, birtakım durumlarda inançlı olmayabiliyor ve kullanılmaması gerekiyor. Bu durumları gebelik, pankreatit hikayesi, medüller tiroid kanseri hikayesi, kolelitiazis (safra taşı), ve ağır böbrek yetmezliği olarak sıralayan Prof. Dr. Ayçiçek, bu tıp klinik tabloların, tedavi riskini artırabileceğinden, hastanın durumu dikkatlice kıymetlendirilerek alternatif tedavi seçeneklerinin tercih edilmesi gerektiğini kaydediyor. GLP-1 ilaçlarının diyabeti olan ve göz sorunu yaşamış bireylerde dikkatle kullanılması gerektiğini söz eden Prof. Dr. Ayçiçek sözlerine şöyle devam etti: “Kan şekerini süratli düşürmek, gözdeki problemleri kötüleştirebilir. Bu ilaçlar tedavi için tesirli olabilir fakat karar verirken hem faydaları hem de riskleri güzel kıymetlendirmek gerekir. Özetle, şu durumda ‘yavaş ve dikkatli ilerlemek’ göz sıhhatini korumak için değerlidir. Semaglutid’in, beğenilen hudut hasarına yol açabilen Non-Arteritik Anterior Ischemic Optic Neuropathy (NAION) riskini artırdığına dair kimi yayınlar mevcut. JAMA’daki çalışmada, bu riskin yüzde 7,5 olduğu bildirilmiş olsa da dataların güvenilirliği tartışmalı, zira gözlemlenen olaylar çok ender kalıyor. Yaklaşık 16 bin hasta içinde sırf 20 olaydan kelam ediliyorsa, bu çeşit az yan tesirlerin sıklığını ve aktifliğini tam olarak bilmek hayli zordur. Retrospektif hadise denetim çalışmaları üzere bu tıp araştırmalarda, data güvenilirliği bazen problemli olabilir. Bu cins araştırmalarda, kontrol grubu seçimi ve demografik eşleştirme süreçleri, sonuçları aldatıcı hale getirebilir. Bu bakımdan uzun periyotlu ispat seviyesi daha yüksek çalışmalara gereksinim olduğu aşikardır.”
Medikal tedaviler cerrahi müdahaleye yakın kilo kaybı sağlıyor
Obezite tedavisinde son yıllarda kullanılan ilaçlar, tesirli kilo kaybı sağlama konusunda değerli bir rol oynuyor. Öte yandan bu ilaçların yan tesirleri ile ilgili kimi telaşları gerek tabiplerin gerekse hastaların dikkatle değerlendirmesi gereken bir husus olduğunu belirten Prof. Dr. Ayçiçek, “Bilimsel çalışmalar, yeni medikal tedavilerin, bariyatrik (obezite) cerrahinin sağladığı kilo kaybına yakın seviyede olduğuna işaret ediyor. Lakin uzun periyotta gerek bariyatrik cerrahi sonrasında gerekse de medikal tedavilerin uzun periyodik kullanımı sonrasında takip ve tedbir alınmaz ise mikronütrient eksiklikleri, kas kaybı, ruhsal sıkıntılar ve kırık riski üzere önemli kimi yan tesirler meydana gelebiliyor. Örneğin, GLP-1 reseptör agonistlerinin yaygın yan tesirleri ortasında bulantı, kusma ve karın ağrısı yer alırken, nadiren iskemiye bağlı optik nöropati üzere önemli komplikasyonlar da görülüyor” diye konuştu.
Obezite tedavisinde, tedavi muvaffakiyetini sürdürmek ve yan tesirleri en aza indirmek için endokrinolog takibin de gerekli olduğunu savunan Prof. Dr. Ayçiçek, bunun nedenlerini de şöyle sıraladı: “GLP-1 reseptör agonistlerinin kullanımı sırasında doktor, tedaviye uyumu artırabilir, yan tesirleri takip edebilir ve komplikasyonları evvelden belirleyebilir. Uzun periyotta izlem, tedavi sürecinde oluşabilecek sıhhat problemlerine süratli müdahale edilmesini sağlar. Sonuç olarak, bu ilaç kümesinin obezite tedavisindeki tesirleri epeyce umut verici olsa da bu tedavi seçenekleriyle ilgili rastgele bir yan tesir riski kelam konusu olduğunda, hastaların dikkatlice bilgilendirilmesi ve tedavi sürecinin uzman bir doktor nezaretinde sürdürülmesini gerekli kılıyor.”
Obeziteyi engellemek tedaviden daha avantajlı
Obeziteye ait tedavi seçenekleri artıyor olsa da obezitenin önlenmesi, tedaviye kıyasla çok daha avantajlı olmayı sürdürüyor. Erken yaşlarda sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazandırılmasının, fizikî aktivitenin teşvik edilmesinin ve toplumda obezite farkındalığının artırılmasının hastalığın yükünü azaltmada değerli stratejiler olduğunu belirten Prof. Dr. Ayçiçek, “Sağlıklı besinlere erişimin kolaylaştırılması, okul beslenme programlarının düzenlenmesi ve fizikî aktiviteyi artırmaya yönelik kent planlamaları üzere tedbirler obeziteyi tedbire eforlarının temel taşlarıdır” formunda konuştu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
